Φυλές της Αφρικής, Β΄ γυμν. Εικαστικών
Επιμέλεια παρουσίασης: 20/1/2022
Καμερούν: Μπάκα
Β. Σ. (Β εικαστικών), 11 Δεκεμβρίου 2021
Βίντεο: Cameroon Traditional Music & Dance
Το Καμερούν
Το Καμερούν (επίσημα Δημοκρατία του Καμερούν, γαλλικά: République du Cameroun) είναι κράτος της κεντρικής Αφρικής. Συνορεύει με τη Νιγηρία στα δυτικά, το Τσαντ στα βορειοανατολικά, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία στα ανατολικά και την Ισημερινή Γουινέα, τη Γκαμπόν και τη Δημοκρατία του Κονγκό στα νότια. Στα δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό. Έχει έκταση 475.440 τ. χλμ. και πληθυσμό 24.348.251 κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2019. Το Καμερούν χαρακτηρίζεται από μεγάλη μορφολογική αλλά και πολιτισμική ποικιλότητα. Στην επικράτειά του υπάρχουν παραλίες, έρημοι, βουνά, τροπικά δάση και σαβάνες και ζουν πάνω από 200 διαφορετικές εθνοτικές και γλωσσικές ομάδες. Πρωτεύουσα είναι η Γιαουντέ και μεγαλύτερη πόλη η Ντουάλα. Επίσημες γλώσσες είναι τα Γαλλικά και τα Αγγλικά.
Μπάκα, η φυλή του δάσους
Οι Μπάκα είναι μια φυλή Πυγμαίων της κεντρικής Αφρικής. Οι Πυγμαίοι είναι ένας ανθρώπινος υποπληθυσμός ο οποίος κληρονομικά δεν ξεπερνάει τις 60 ίντσες (152cm) ύψος. Αναφορές στους Πυγμαίους υπάρχουν στην ιστορία από αρχαιοτάτων χρόνων, την εποχή του Ηρόδοτου ή του Ομήρου. Σήμερα οι Πυγμαίοι βρίσκονται στα τροπικά δάση της Αφρικής καθώς και στη χερσόνησο του Μαλέυ, τις Φιλιππίνες, την κεντρική Νέα Γουινέα και τα νησιά Ανταμάν της Ινδίας. Κάποιοι Πυγμαίοι διατηρούν τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους βασισμένο στο κυνήγι και τη συλλογή τροφής και άλλοι έχουν εγκατασταθεί σε αγροτικές περιοχές. Οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί των Αφρικανών Πυγμαίων εκτιμώνται γύρω στις 150.000 με 300.000 και πιστεύεται ότι ζούσαν στην κοιλάδα του Κονγκό πολύ πριν την εμφάνιση άλλων φυλών.
Ο πολιτισμός των Μπάκα
Τα έθιμα των Μπάκα, περιλαμβάνουν γιορτές για γεννήσεις, θανάτους, σπορά, συγκομιδή και θρησκευτικές τελετές. Η μουσική και ο χορός είναι αναπόσπαστο κομμάτι των καμερουνέζικων γιορτών, κοινωνικών εκδηλώσεων αλλά και της διήγησης ιστοριών. Οι παραδοσιακοί χοροί είναι πολύ χορογραφημένοι και ξεχωρίζουν τους άντρες και τις γυναίκες ή απαγορεύουν εντελώς το ένα φύλο. Υπάρχουν χοροί για διάφορους σκοπούς, από την απλή διασκέδαση μέχρι τη θρησκευτική τελετουργία.
Παραδοσιακά η μουσική μεταδίδεται προφορικά. Σε μια τυπική εκτέλεση μια χορωδία τραγουδιστών ακολουθεί έναν σολίστα. Η μουσική υπόκρουση μπορεί να είναι απλώς παλαμάκια ή χτύπημα των ποδιών, ενώ παραδοσιακά όργανα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν κουδούνια που φορούν χορευτές, τύμπανα, φλάουτα, κόρνες, κουδουνίστρες, γκουίρο, έγχορδα, σφυρίχτρες και ξυλόφωνα, με τον ακριβή συνδυασμό να διαφέρει ανάλογα με την εθνοτική ομάδα και την περιοχή. Κάποιοι μουσικοί ερμηνεύουν ολόκληρα τραγούδια μόνοι τους, με συνοδεία ενός οργάνου που μοιάζει με άρπα.
Βίντεο
Στο παραπάνω βίντεο, βλέπουμε ιθαγενείς Μπάκα σε μία τελετή τους. Αυτό το καταλαβαίνουμε, επειδή στην αρχή βλέπουμε ότι ένας άντρας (πιθανόν ο “μάγος”/αρχηγός) από τη φυλή, χύνει στο χώμα κάτι σαν νερό, (συγκεκριμένη φυλή πιστεύει στην ιδιότητα του νερού να εξαγνίζει). Στο βίντεο διακρίνουμε την παρουσία χορωδίας αλλά και άντρες μουσικούς, οι περισσότεροι ντυμένοι με την παραδοσιακή ενδυμασία των Μπάκα η οποία αποτελείται από μία καρό πράσινη φούστα, στα χέρια φοράνε βραχιόλια από χόρτα, ο θώρακάς τους είναι ακάλυπτος και πάνω στο κεφάλι φοράνε κάτι σαν πολύχρωμο καπελάκι και τέλος γύρω από τον λαιμό τους φοράνε ένα κολλιέ.
Τα όργανα που παίζουν είναι τύμπανα, τα οποία τα χτυπούν με τα χέρια και ένα είδος ξυλόφωνου γύρω στα δύο μέτρα στο οποίο παίζουν με τη βοήθεια μεγάλων ξύλινων ράβδων. Στη συνέχεια μπορούμε να δούμε τις γυναίκες της φυλής να χορεύουν έναν παραδοσιακό χορό τους. Η ενδυμασία των χορευτριών αποτελείται από μια χορτάρινη φούστα, ένα πράσινο ύφασμα το οποίο καλλύπτει το στήθος τους. Στο κεφάλι τους βλέπουμε ένα δεμμένο ύφασμα από το οποίο κρέμονται διάφορα κοσμήματα. Τέλος στα πόδια τους έχουν δεμμένα ένα είδος κουδουνιών τα οποία βγάζουν έναν ήχο από κλακέτες. Οδηγεί τις χορεύτριες ένας άντρας της φυλής με παρόμοια ενδυμασία με αυτήν των ανδρών οργανοπαικτών.
Το γεγονός απευθύνεται καθαρά σε τελετή καθώς βλέπουμε διάφορες συμβολικές κινήσεις (πχ. το χύσιμο του νερού, την περιφορά φύλων, τα υψωμένα χέρια στον ουρανό και μετά το γονάτισμα, στοιχείο δοξολογίας αλλά και ικεσίας). Το βίντεο γυρίστηκε το 2011, από ανθρώπους της φυλής αυτής, πιθανόν για να απομνημονεύσουν αλλά και να διαδώσουν τις παραδόσεις τους.
Επίλογος
Επέλεξα να σας μιλήσω για τους Μπάκα/Πυγμαίους, επειδή με εντυπωσίασε ο τρόπος ζωής τους, παρόλο την πάροδο των χρόνων και τον εκσυγχρονισμό του ανθρώπου, από τον τότε τρόπο ζωής του ανθρώπου της προϊστορίας, του τροφοσυλλέκτη ή του κυνηγού έως το σήμερα. Με μάγεψε ο τρόπος ζωής τους, οι παραδόσεις τους, ο πολιτισμός τους αλλά κυρίως η αρμονία τους με τη φύση. Οι φυλές στην Αφρική μπορεί να μην έχουν οι περισσότερες καμία απολύτως σχέση με αυτό που αποκαλούμε εμείς “πολιτισμό”. Ο πολιτισμός όπως εμείς τον αποκαλούμε, είναι απάνθρωπος καταστρέφουμε τα δάση, τα βουνά, τα ζώα, τους ωκεανούς και τελικά … τον ίδιο τον άνθρωπο! Δεν ξέρω τελικά ποιοί είναι οι άγριοι. Εμείς ή εκείνοι που δεν έχουν κάνει κακό σε κανέναν και τίποτα.
Πηγές:
Wikipedia: ο πολιτισμός των Μπάκα, Μπάκα η φυλή του δάσους, το Καμερούν. Επίλογος και η περιγραφή του βίντεο: δικά μου.
Ακτή Ελεφαντοστού: Dan
Β. Μ. (Β εικαστικών), 14 Δεκεμβίου 2021
Βίντεο: Traditional dances of Ivory Coast - Dan, Senufo, Yacouba, Akan people
- Εικονολήπτης: Janez Gradisar (Slovenia)
- 9 Ιουλίου 2018.
- Dan people - mask dance (0:40)
Παραδόσεις και κοινωνική οργάνωση της φυλής των Dan
Οι Dan κατοικούν στη Λιβερία και την Ακτή ελεφαντοστού. Έχουν πληθυσμό περίπου 35.000 και μιλούν Mande. Οι προφορικές παραδόσεις περιγράφουν στον 19ο αιώνα την έλλειψη κεντρικής κυβερνητικής εξουσίας.
Κάθε χωριό είχε έναν επικεφαλής που είχε κερδίσει τη θέση του μέσω της σκληρής δουλειάς στα χωράφια και της επιτυχίας του ως κυνηγός. Όντας περιτριγυρισμένος από νεαρούς πολεμιστές για προστασία από τους εισβολείς - γείτονες, αντάλλασσε δώρα - κυρίως από κασσίτερο - με άλλους αρχηγούς για να αυξήσει το κύρος του.
Τα ήθη και τα έθιμα της φυλής των Dan
Η τέχνη και η μουσική είναι τεράστια μέρη της κουλτούρας τους. Η κύρια μορφή τέχνης είναι οι μάσκες τους, που χρησιμοποιούν για να αντιπροσωπεύσουν τον πόλεμο, την ειρήνη, την κοινωνική θέση και την ψυχαγωγία. Τα επιτραπέζια παιχνίδια Mancala και τα στυλιζαρισμένα ξύλινα κουτάλια είναι επίσης κατασκευασμένα με ξυλογλυπτική.
Η κοσμοθεωρία τους υποστηρίζει ότι τα πάντα μπορούν να χωριστούν σε δύο ξεχωριστές και σαφείς κατηγορίες. Ο πρωτογενής διαχωρισμός είναι μεταξύ χωριού και δάσους- θάμνων, με άλλα λόγια, πράγματα που είναι ελεγχόμενα από τον άνθρωπο ή όχι. Η υπέρβαση της διαχωριστικής γραμμής είναι επικίνδυνη υπόθεση, και όποτε γίνεται, είτε για να καθαριστούν νέα χωράφια είτε απλά για να διασχίσουν οι Dan το δάσος, τα πνεύματα των θάμνων πρέπει να κατευναστούν. Πιστεύουν ότι όλα τα πλάσματα έχουν μια αθάνατη πνευματική ψυχή (du), η οποία μεταδίδεται στους ανθρώπους και τα ζώα από τον δημιουργό θεό, Xra, μέσω της γέννησης και μεταβιβάζεται μετά θάνατον σε ένα νέο ον. Ωστόσο, μερικές du παραμένουν χωρίς σώμα. Κατοικούν στα δάση ως πνεύματα των θάμνων και πρέπει να δημιουργήσουν μια σχέση με ένα άτομο εάν επιθυμούν να εκδηλωθούν και να τιμηθούν.
Το στύλ της μουσικής των Dan
Η ποικιλομορφία του πολιτισμού και της γλώσσας έχει σημαντικό αντίκτυπο στη μουσική της χώρας. Κατά συνέπεια, στην Ακτή Ελεφαντοστού επικρατούν τέσσερις εντελώς διαφορετικές μουσικές παραδόσεις, που ακολουθούν τις ισάριθμες γεωγραφικές υποδιαιρέσεις.
Στο πρώτο μουσικό απόσπασμα ακούμε ένα εντυπωσιακό παράδειγμα από τη μουσική παράδοση των Dan, όπου ο τραγουδιστής, φορώντας συγκεκριμένη κάθε φορά παραδοσιακή μάσκα, τραγουδά με φωνή αλλοιωμένη από το ξύλο της μάσκας και το τεράστιο μουστάκι στο κάτω μέρος της.
Τα όργανα της φυλής των Dan
Με δεδομένη την κυρίαρχη θέση του ρυθμού στη μουσική της (Δυτικής) Αφρικής, είναι ευνόητο ότι η σημαντικότερη κατηγορία οργάνων είναι αυτή των κρουστών. Ειδικότερα, τα κρουστά που προσδίδουν στη μουσική της Δυτικής Αφρικής το ιδιαίτερο χρώμα της, σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές της ηπείρου, είναι αυτά που παράγουν μελωδικούς ήχους. Χαρακτηριστικά είναι το μπίρα (mbira) και το μπάλα (bala), ένα είδος ξυλόφωνου. Φυσικά χρησιμοποιούνται και τα κουδούνια, που παίζονται κυρίως από γυναίκες, ενώ ο πιο διαδεδομένος τύπος τυμπάνου είναι το τάμα (tama) που έχει δύο επιφάνειες που χτυπιούνται με τα χέρια ή με μπαγκέτες.
Η τελετή του χορού της μάσκας
Συχνά το πνεύμα du θα ζητήσει από το επιλεγμένο άτομο να χορέψει ως πνεύμα, χρησιμοποιώντας μια μάσκα για να απεικονίσει την ενσάρκωση του. Ο χορευτής – τραγουδιστής θεωρείται ότι εγκαταλείπει την ανθρώπινη υπόστασή του και μετεξελίσσεται σε υπερφυσική οντότητα. Στην συγκεκριμένη τελετή ο τραγουδιστής φοράει την πιο διαδεδομένη μάσκα, την «αντρική μάσκα».
Σχολιασμός για το βίντεο
Βλέποντας μια Αφρικανική θρησκευτική τελετή, που παρουσιάζει τη διείσδυση ενός πνεύματος σε ένα ανθρώπινο σώμα και την καθοδήγησή του από το ίδιο το πνεύμα, στα μάτια μου μοιάζει με ρυθμικό χορευτικό δρώμενο, μακριά από τις δικές μας θρησκευτικές αντιλήψεις. Μας ξενίζει όταν το πρωτοβλέπουμε αλλά αν εμβαθύνουμε - ιδιαίτερα στο συναίσθημα και στην έκφραση - θα διακρίνουμε πάμπολλα κοινά στοιχεία με την αντίστοιχη δική μας περίοδο της προϊστορίας. Θεωρώ φανταστικό το γεγονός ότι οι Αφρικανικές φυλές επέλεξαν ενστικτωδώς την αποχή τους από την παγκοσμιοποίηση και την διατήρηση των αρχέγονων παραδόσεων τους. Όσον αφορά τη μουσική διακρίνουμε έντονα το ρυθμό και τον σημαντικό ρόλο που έχει στη δομή των τραγουδιών. Θα λέγαμε ότι ο ρυθμός του κάθε τραγουδιού αποτελεί τον ακρογωνιαίο του λίθο αλλά και ότι επάνω του στηρίζεται η μελωδία.
Σχέση με την σύγχρονη μουσική
Όπως χαρακτηριστικά φαίνεται από τις σύγχρονες ηχογραφήσεις μουσικών της Ακτής Ελεφαντοστού, η παράδοση των Dan, μαζί με αυτές των φυλών Yacouba, Senufo και Akan, επηρέασαν την καλλιτεχνική δημιουργία και έγιναν γνωστές πια και εκτός χώρας σαν μέρος της παγκόσμιας ethnic κουλτούρας. Βλ. Φεστιβάλ Marché des Arts et du Spectacle Africain (MASA), Abidjan, Cote d’Ivoire.
Πηγές:
https://en.wikipedia.org/wiki/Culture_of_Ivory_Coast#Dan
Μαριάννα Αναστασίου, Αθήνα, 31 Οκτωβρίου 2005
https://www.en.masa.ci/general-information
Νιγηρία, Nsukka: Agbani-Nguru
Γ. Σ.-Μ. (Β Εικαστικών), 6 Δεκεμβρίου 2021
Βίντεο: Igbo Dance: lje nwayo
Το Ikorodo είναι ένα συγκρότημα παραδοσιακής μουσικής που συνοδεύεται από έναν παρθενικό χορό, δημοφιλές στους κατοίκους Nsukka της Πολιτείας Enugu της Νιγηρίας. Αυτή η παράσταση ηχογραφήθηκε στο σπίτι του προέδρου της ομάδας στο Agbani-Nguru, Nsukka, στις 12 Ιανουαρίου 2019.
Γενικές πληροφορίες για την Nsukka:
Η Nsukka είναι πόλη στην Πολιτεία Enugu της Νιγηρίας. Οι άνθρωποι στην περιοχή της Nsukka μιλούν την κεντρική Igbo και τη διάλεκτο Nsukka, μια υποδιάλεκτο της ευρύτερης γλώσσας Igbo. Είναι υποομάδα του μεγαλύτερου έθνους Igbo, οι άνθρωποι Nsukka δεν βρίσκονται μόνο στην πολιτεία Enugu, αλλά είναι επίσης αυτόχθονες σε ορισμένες κοινότητες στις τοπικές κυβερνήσεις Igalamela/Odolu και Olamaboro, όλες στη σημερινή πολιτεία Kogi.
Μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται στο βίντεο
Χρησιμοποιούνται στο βίντεο, είναι ένα σύνολο τεσσάρων κόρνων (Isi opi, Akpoke, Akpanwunye, Mgbe) με την τεχνική Χόκετ και ένα σύνολο τεσσάρων κρουστών (okpokolo – ξύλινο τύμπανο με σχισμή, osha – κουδουνίστρες, alo – metal gong, igba – τύμπανο μεμβράνης.
Περιγραφή του βίντεο
Οι οργανοπαίχτες είναι γέροι ενώ οι χορευτές είναι νεαρές κοπέλες. Σε κάποια σημεία ακούγεται μια φωνή, που είναι μια από τις χορεύτριες. Συγκεκριμένα, τραγουδά τη φράση «Ije nwayo», που σημαίνει «Περπατάτε απαλά» στη διάλεκτο Nsukka, στη γλώσσα Igbo. Οι χορεύτριες, φορούν μια μπλούζα και μια φούστα, οι οποίες έχουν μοτίβα με το άσπρο και το μαύρο. Επίσης, φορούν κάποια ιδιαίτερα αξεσουάρ στο λαιμό και στο κεφάλι τους και κάτι σαν κουδούνια στα πόδια τους. Οι ηλικιωμένοι φορούν ένα κόκκινο καπέλο που καλύπτει ολόκληρο το κεφάλι τους και μια μπλε παραδοσιακή μακριά φορεσιά με χρυσές λεπτομέρειες. Η μελωδία είναι σύντομη, απλή με επαναλαμβανόμενα μοτίβα.
Συνοψίζοντας
Τα στοιχεία που προανέφερα, ταιριάζουν απόλυτα με αυτά που λέει το βιβλίο. Παραδείγματος χάρη, τα τραγούδια τους είναι απλά και σύνθετα, χρησιμοποιούνται αερόφωνα (κόρνες) και τα μεμβρανόφωνα (τύμπανα). Οι πληροφορίες που έγραψα ήταν κυρίως από τα σχόλια και την περιγραφή του βίντεο, αλλά και από την βικιπέδια.
Links:
Ζιμπάμπουε: Matabele
Γ. Ε. Β Εικαστικών, 15 Δεκεμβρίου 2021
Bίντεο: Sihlengeni Primary Traditional Dance Group, Mbakumba Dance, 2019
Τόπος: στο άνυδρο Matabeleland South της Ζιμπάμπουε, δημοτικό σχολείο Sihlengeni Primary School Kids.
Το βίντεο είναι τραβηγμένο το 2019.
Η φυλή είναι η Matabele ή Ndebele και αφορά τη μεγαλύτερη εθνική φυλή της επαρχίας.
Βιντεογράφος: εκπαιδευτικός.
Παίζουν μουσική μαθητές και χορεύουν τον χορό Mbakumba που προέρχεται από το Masvingo της Ζιμπάμπουε.
Ο χορός Mbakumba είναι ένας πολυρρυθμικός χορός που παραδοσιακά εκτελείται μετά τη συγκομιδή και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα για διασκέδαση.
Το Δημοτικό Σχολείο Sihlengeni βρίσκεται στην άνυδρη αγροτική συνοικία Umzingwane της Νότιας επαρχίας Matabeleland της Ζιμπάμπουε, που συνορεύει με τη Νότια Αφρική. Το σχολείο έχει 17 δασκάλους και 738 μαθητές των οποίων οι γονείς είναι ως επί το πλείστον εργάτες γης με πολύ χαμηλά εισοδήματα. Το σχολείο τους διδάσκει πώς να διαχειρίζονται την αειφορία της γης για να μειώσουν την υποβάθμιση του εδάφους και την αποψίλωση των δασών. Το σχολείο καλλιεργεί, παράγει τρόφιμα και ανακυκλώνει τα γεωργικά υποπροϊόντα.
Φυλή Matabele ή Ndebele
Πιστεύεται ότι ο λαός Ndebele προέρχεται από μια από τις φυλές Nguni, οι οποίες εγκαταστάθηκαν στη Νότια Αφρική και εξελίχθηκαν σε μια σειρά από διαφορετικές φυλές κατά τη διάρκεια των αιώνων, συμπεριλαμβανομένων των φυλών Zulu και Xhosa της Νότιας Αφρικής. Η προέλευση του Ndebele χρονολογείται από τις αρχές του 1600 και τον Mafana, ο οποίος ήταν ο πρώτος αναγνωρίσιμος αρχηγός του Ndebele. Η φυλή του εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά στους λόφους Gauteng κοντά στη σημερινή Πρετόρια. Στη Ζιμπάμπουε οι Ndebele αντιπροσωπεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη εθνική φυλή μετά τους Shona. Το Bulawayo είναι το κέντρο τους.
Τα ήθη και τα έθιμα της φυλής
Τα πνεύματα των προγόνων είναι σημαντικά στη θρησκευτική ζωή του Ndebele και γίνονται προσφορές και θυσίες στους προγόνους για προστασία, καλή υγεία και ευτυχία. Τα πνεύματα των προγόνων επιστρέφουν στον κόσμο με τη μορφή ονείρων, ασθενειών και μερικές φορές φιδιών. Οι Ndebele πιστεύουν επίσης στη χρήση της μαγείας. Πιστεύεται ότι οι παραδοσιακοί θεραπευτές ήταν μέντιουμ που μπορούσαν να μιλήσουν με τα πνεύματα των προγόνων. Σήμερα, οι περισσότεροι άνθρωποι αυτής της κοινότητας είναι χριστιανοί. Η κουλτούρα του Ndebele διακρίνεται για τα πολύχρωμα μοτίβα, τα ρούχα και τους πίνακές της.
Μουσική της φυλής
Ένα κοινό χαρακτηριστικό στα περισσότερα είδη παραδοσιακής μουσικής της Ζιμπάμπουε είναι ότι συνοδεύονται από το τύμπανο, γνωστό ως ngoma στη Shona και ingungu στο IsiNdebele. Τα τύμπανα είναι εξίσου ποικίλα με τα είδη και διατίθενται σε διαφορετικά μεγέθη και σχήματα. Εκτός από τα τύμπανα, η παραδοσιακή μουσική της Ζιμπάμπουε έχει μια ποικιλία από κρουστά όργανα, όπως shakers ( hosho), κουδουνίστρες ποδιών (magaga, magavhu και amahlayi) και ξύλινα clappers ( makwa).
Οι μουσικοί του Mbira χρησιμοποιούν επίσης το chikorodzi, ένα ραβδί με εγκοπή που ξύνεται από ένα άλλο ραβδί, καθώς και το kanyemba, ένα όργανο από πολλές λωρίδες μπαμπού που απογυμνώνονται μεταξύ τους και γεμίζουν με μικρούς σπόρους για κρουστά.
Αναμφισβήτητα το πιο διάσημο από τα μουσικά όργανα της Ζιμπάμπουε είναι το mbira. Υπάρχουν διάφοροι τύποι mbiras που βρίσκονται στη Ζιμπάμπουε, οι οποίοι παίζονται τόσο κατά τη διάρκεια θρησκευτικών όσο και κοσμικών δραστηριοτήτων. Από τους πολλούς τύπους mbira που βρίσκονται στη Ζιμπάμπουε, οι πιο συνηθισμένοι είναι το nhare (τηλέφωνο) ή mbira dzavadzimu (mbira των προγόνων) και το nyunga-nyunga mbira.
Μερικά παραδοσιακά όργανα της Ζιμπάμπουε αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο εξαφάνισης, όπως το chizambi, το pendani, το tsuri, το mukwati nyere.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν συνοδεύεται όλη η παραδοσιακή μουσική της Ζιμπάμπουε από όργανα. Η Ζιμπάμπουε έχει παραδοσιακή μουσική acapella, όπως imbube, makwaira και μερικά τραγούδια για την τελετή βροχής shangwe mukwerera. Το Imbube συνδέεται με τον λαό Ndebele, ενώ το makwaira είναι για το λαό Shona. Η ετυμολογία υποδηλώνει ότι το όνομα makwaira προήλθε από τη λέξη «χορωδία».
Mbakumba - Ο χορός και η τελετή
Ο χορός αυτός γινόταν σε γάμους, για να γιορτάσουν καλές σοδειές και μόνο για διασκέδαση. Σύμφωνα με τον Turino (2000:147), ο Mbakumba προέρχεται από τον λαό Karanga του Gutu στην επαρχία Masvingo, αλλά μέσω της μετανάστευσης και των επιγαμιών εξαπλώθηκε στην Bikita, Chirumhanzi, Chivi και Mhondoro.
Ο χορός δίνει έμφαση στα γρήγορα ρυθμικά πόδια και αρχικά οι καλλιτέχνες φορούσαν φούστες από δέρμα ζώων διακοσμημένες με χάντρες στα στριφώματα και φτερά σαν κάλυμμα κεφαλής που ονομάζεται ngundu. Οι γυναίκες χορεύτριες θα πρόσθεταν ένα «δέρμα δεμένο πάνω από έναν ώμο σε έναν στο πλάι και κάτω από τις μασχάλες από την άλλη». Όλοι οι χορευτές φορούσαν κουδουνίστρες στα πόδια που συνήθιζαν να παράγουν πλούσιους ρυθμούς κρουστών. Για τις γιορτές του τρύγου και γενικά για ψυχαγωγία, ο χορός εκτελούνταν συνήθως κατά την πανσέληνο (τζεναγκούρου).
Σχετικά links με παρόμοια αναφορά είναι τα εξής:
www.youtube.com Το συγκρότημα παραδοσιακής μουσικής και χορού του Tariro Ngoma YeKwedu κάνει πρόβες μπακούμπα ντραμς, χορού και τραγουδιού τον Μάρτιο του 2020 στο Δημοτικό Σχολείο Chembira στο Glen Norah, Χαράρε (Ζιμπάμπουε).
www.youtube.com Αυτός είναι ένας τύπος Shona του πολιτιστικού χορού της Ζιμπάμπουε! Ο χορός Jerusarema, η Shangara, ο Dinhe, ο Mbakumba, ο χορός Mbira και ο Mhande είναι δημοφιλείς χοροί μεταξύ των λαών της Ζιμπάμπουε.
Στο βίντεο
Το βίντεο που διάλεξα με συγκίνησε γιατί περιλαμβάνει μαθητές όπως είμαστε εμείς. Γιορτάζουν με την παραδοσιακή μουσική τους κάτι που για εκείνους είναι πολύ σημαντικό και που εμείς το θεωρούμε δεδομένο: την συγκομιδή της τροφής τους σε ένα περιβάλλον πολύ διαφορετικό από το δικό μας. Το Matabeleland South βρίσκεται στην άκρη της ερήμου Καλαχάρι, δίνοντάς του ένα άνυδρο κλίμα που δεν είναι φιλόξενο για τη γεωργία. Η οικονομία του επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στη γεωργία επιβίωσης και την κτηνοτροφία. Η ξηρασία και η έλλειψη οικονομικών ευκαιριών έχουν οδηγήσει σε εκτεταμένη φτώχεια. Γι αυτό το λόγο γι αυτά τα παιδιά η δυνατότητα συγκομιδής είναι λόγος γιορτής. Δύο παιδιά παίζουν τα παραδοσιακά όργανα, τα Ngoma τα οποία είναι τα παραδοσιακά τύμπανα και τα Hosho τα οποία είναι από ένα ζευγάρι κολοκυθών σαν κουδουνίστρες με σπόρους αποξηραμένων φρούτων.
Τα παιδιά παίζουν μουσική, τραγουδάνε, χτυπάνε παλαμάκια και χορεύουν τον παραδοσιακό τους χορό, ο οποίος θυμίζει αρκετά και θεατρική παράσταση. Κορίτσια και αγόρια με ιδιαίτερες φορεσιές δείχνουν να «τιμούν» τους καρπούς που τους προσφέρει η γη τους. Πιθανότατα να μιμούνται χορεύοντας την σπορά, την καλλιέργεια και την συγκομιδή της σοδειάς τους. Ίσως και με το τραγούδι τους να «υμνούν» τα πνεύματα που την προστατεύουν και που είναι σημαντικά στη θρησκευτική τους ζωή και πιθανόν να κάνουν προσφορές σε αυτά για την προστασία της καλής σοδειάς.
Συμπεράσματα
Συνοψίζοντας καταλαβαίνουμε ότι η μουσική στην Ζιμπάμπουε όπως και σε όλη την αφρικανική ήπειρο αποτελεί σημαντικό μέρος της ζωής των ανθρώπων από την μικρή τους ηλικία και συνδέεται με τα πιο σημαντικά γεγονότα στη ζωή τους αλλά και ως κομμάτι εορτασμών και κοινωνικών ιεροτελεστιών.
Η παραδοσιακή μουσική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μετάδοση και τη διατήρηση πολιτισμών διαφόρων κοινωνιών στα σχολεία. Μελέτες έδειξαν ότι η μουσική εκπαίδευση μπορεί να έχει σημαντική αξία για τις κοινωνίες και επίσης παίζει καθοριστικό ρόλο στην ενστάλαξη των αναμενόμενων κανόνων, αξιών και προτύπων στα παιδιά. Οι σχολικές αρχές πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμπερίληψη τοπικών παραδοσιακών τραγουδιών στη μουσική διδασκαλία. Οι δάσκαλοι και οι γονείς θα πρέπει επίσης να συνεργαστούν για να μεταδώσουν τον πολιτισμό μέσω γενεών χρησιμοποιώντας προφορικά και κυριολεκτικά μέσα. Οι σχολικές αρχές πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμπερίληψη τοπικών παραδοσιακών τραγουδιών στη μουσική διδασκαλία. Οι δάσκαλοι και οι γονείς θα πρέπει επίσης να συνεργαστούν για να μεταδώσουν τον πολιτισμό μέσω γενεών χρησιμοποιώντας προφορικά και κυριολεκτικά μέσα.
Παραπομπές
https://moguldom.com/77011/10-things-didnt-know-ndebele-tribe/
http://www.jenaguruvillage.co.zw/…Jenaguru.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/Matabeleland_South_Province
http://www.rhodesianstudycircle.org.uk/…Musical-Instruments.pdf
https://www.musicinafrica.net/magazine/traditional-music-zimbabwe
https://www.researchgate.net/…Traditional_Music_…_in_Zimbabwe
Ουγκάντα: Kalimba
Ζ. Α. (Β Εικαστικών), 14 Δεκεμβρίου 2021
Βίντεο: Kalimba, Thumb Piano Of Africa, Artiste Performance Akogo, Engoma Production
Αφρικάνικη Παραδοσιακή Μουσική Kalimba
Το βίντεο αυτό μου έκανε αρκετή εντύπωση τόσο μουσικά όσο και αισθητικά. Οι μουσικοί που συμμετέχουν δεν προέρχονται από κάποια συγκεκριμένη φυλή της Αφρικής, αλλά είναι μια παρέα νεαρών μουσικών Αφρικανών από τα βάθη της Ουγκάντας.
Παρόλα αυτά, η μουσική που δημιουργούν στο συγκεκριμένο ερασιτεχνικό βίντεο, είναι παραδοσιακή της Αφρικανικής ηπείρου και παίρνει το όνομά της από το ομώνυμο πολύ ιδιαίτερο μουσικό όργανο “Kalimba” ή “Mpira”. Μία αυθεντική καλίμπα είναι ξύλινη, με μεταλλικά πλήκτρα από ειδικό ανθεκτικό ατσάλι.
Ουγκάντα -Το μαργαριτάρι της Αφρικής
Στην οικογένεια μας γενικά ακούμε πολύ μουσική. Από την Αφρική όμως η αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζω πολλά. Παρόλα αυτά, έχω ακούσει λίγο Manu Dibango, Fela Kuti και Youssou N’dour οι οποίοι βέβαια είναι από τους πιο διάσημους μουσικούς της χώρας. Πρέπει πάντως να παραδεχτώ, ότι αυτό το βίντεο που ανακάλυψα σήμερα μου άνοιξε νέους μουσικούς ορίζοντες και με γέμισε με περιέργεια.
Η Ουγκάντα θα λέγαμε ότι βρίσκεται σχεδόν στη καρδιά της Αφρικής. Όπως παρατηρούμε στην αρχή του βίντεο, ένας μουσικός φορά μια μπλούζα με τη λεζάντα Uganda-pearl of Africa, οπότε συμπεραίνουμε ότι έτσι θα αποκαλούν οι ντόπιοι τη χώρα τους. Πιο συγκεκριμένα, η χώρα αυτή βρίσκεται κεντρο-ανατολικά και έχει πρωτεύουσα την Καμπάλα. Βρίσκεται δίπλα στη λίμνη Βικτόρια και συνορεύει με το Κονγκό, το νότιο Σουδάν και την Κένυα.
Η μπάντα “Akogo”
Το βίντεο είναι γυρισμένο σε μια τοποθεσία γεμάτη από κοκκινόχωμα. Το συγκρότημα μοιάζει να είναι ερασιτεχνικό και πιθανόν το βίντεο αυτό να τραβήχτηκε από κάποιους φίλους τους, οι οποίοι μάλιστα ονομάζονται “Engoma Production”.
Η μπάντα ονομάζεται Akogo και αποτελείται από νεαρούς Αφρικανούς. Η μουσική που δημιουργούν παίζοντας την Καλίμπα αρχικά και αργότερα τύμπανα, τουμπερλέκι και κάποιες αυτοσχέδιες (φαντάζομαι) μαράκες οι οποίες είναι δεμένες στους αστραγάλους τους και φαίνεται να έχουν κατασκευαστεί από το περίβλημα ξηρών καρπών, μπορεί να μην είναι του γούστου μου άλλα εκπέμπουν τόση ενέργεια που είναι άξιοι θαυμασμού! Χαμογελαστοί και ακούραστοι όλοι οι μουσικοί που αποτελούν τους “Akogo” παίζουν ρυθμικά και με ένταση, έως ότου καταλήξουν σε χορό!
Τα ποικίλα είδη της μουσικής
Η αίσθηση που μου άφησε αυτή η μικρή μουσική εμπειρία από μια χώρα την οποία δεν γνωρίζω τόσο καλά είναι ότι τελικά η μουσική είναι τόσο σπουδαία σε οποιαδήποτε μορφή κι αν έχει. Η συγκεκριμένη είναι πολύ πιο διαφορετική από ότι άλλο έχω ακούσει. Αυτό που παραμένει το ίδιο είναι ότι η μουσική μας φτιάχνει την διάθεση, μας ανεβάζει την ψυχολογία και μας διασκεδάζει σε όποια γωνιά της γης κι αν βρισκόμαστε, όποια κι αν είναι η κουλτούρα μας και όποιο είδος κι αν ακούμε. Παράδειγμα αυτοί οι φτωχοί Αφρικανοί μουσικοί που δίνουν ρεσιτάλ καλής διάθεσης πατώντας και χορεύοντας στα χώματα, ανάμεσα σε απορρίμματα και μισοχαλασμένα οικήματα. Τελικά, η μουσική εξημερώνει τα ήθη όπως πολύ σωστά έλεγαν οι πρόγονοί μας και ενώνει τους ανθρώπους και τους πολιτισμούς!
Σύνδεσμοι
https://en.wikipedia.org/wiki/Mbira
Κένυα: χορός Καλαπάπλα
Π. Λ. (Β Εικαστικών), 3 Δεκεμβρίου 2021
Βίντεο: Traditional dance and music from Kenya | Cultural Music Kenya
Το βίντεο που θα παρουσιάσω έγινε το 2020 στη Ναϊρόμπι της Κένυας. Οι άνθρωποι που το τραγουδάνε είναι μία μουσική χορωδία και μεταδίδεται μέσω του καναλιού Africa WebTV.
Η τελετή αυτή έγινε στο φεστιβάλ χρωμάτων στην Κένυα και συμμετείχαν πολλοί ντόπιοι άνθρωποι. Ήταν ένα γεγονός που μετά την πανδημία είχε ανάγκη ο κόσμος. Στο βίντεο διακρίνουμε πολλά κρουστά μουσικά όργανα όπως το τουμπερλέκι, τα τύμπανα και άλλα. Γενικά τα κρουστά είναι τα όργανα που χαρακτηρίζουν την Αφρική. Οι άνθρωποι επίσης κρατάνε ντέφι για να δίνουν το ρυθμό. Όσο αναφορά τα κουστούμια, οι άνθρωποι φοράνε ρούχα με πολλά κρόσσια και έντονα χρώματα όπως επίσης και μεγάλα ψάθινα καπέλα.
Εμένα μου άρεσε πολύ ο ρυθμός και το τραγούδι όταν το πρωτάκουσα. Επίσης ενθουσιάστηκα με τις φορεσιές και τα όργανα. Έχει έναν ωραίο και μελωδικό ρυθμό που είναι ενδιαφέρον. Γενικά το να παρατηρούμε διάφορα ήθη και έθιμα από διαφορετικές φυλές ανοίγει τους ορίζοντες μας και μας κάνει να μαθαίνουμε καινούργια πράγματα κάτι που είναι πολύ σημαντικό.
Το φεστιβάλ χρωμάτων στην Κένυα είναι κάτι συνηθισμένο και ευχάριστο για τους ντόπιους που διασκεδάζουν και δημιουργούν χρωματιστά έργα τέχνης. Έτσι οι άνθρωποι νιώθουν πιο δημιουργικοί και απασχολούνται δημιουργικά με κάτι όμορφο και διασκεδαστικό. Οι χοροί, η προετοιμασία των κουστουμιών και τα τραγούδια είναι επίσης ένα χαρακτηριστικό της κουλτούρας τους που μένει αξέχαστο.
Λαϊκή Δημοκρατία της Γουινέας: Μπαρό
Π. Α. (Β Εικαστικών), 15 Ιανουαρίου 2022
Βίντεο: “La Fête de la Mare dans le village de Baro en Haute Guinée”
Γενικές πληροφορίες
Στο video με τίτλο «Merveilles de Guinée LA FETE DES MERES ET DE L’UNITE AFRICAINE», παρουσιάζεται η γιορτή της λίμνης του Μπαρό που αποτελεί την αφορμή για να αναγγελθεί η έναρξη του μεγάλου οργώματος αλλά και αφορμή για αρραβώνες, γάμους, συναντήσεις, εκφωνήσεις όρκων αλλά και χαρούμενοι αποχωρισμοί από την πατρική κατοικία. Το video αναρτήθηκε τον Iούνιο του 2014 και προέρχεται από το κανάλι merveilles guinee. Οι πρωταγωνιστές του (μουσικοί, τραγουδιστές και χορευτές) είναι ερασιτέχνες αλλά και επαγγελματίες κάτοικοι του χωριού Μπαρό της Γουινέας.
Η μουσική, ο χορός και οι ιεροτελεστίες στην αφρικάνικη κοινότητα είναι αλληλένδετες. Εξάλλου, ο θεραπευτικός ρόλος της μουσικής στους πρωτόγονους αλλά και στους σύγχρονους πολιτισμούς, είναι ένα γεγονός που επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη επιστήμη.
Η μουσική στην αφρικανική ήπειρο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Είναι στενά συνδεδεμένη με τα πιο σημαντικά γεγονότα της καθημερινότητας των ανθρώπων. Τα τραγούδια χρησιμοποιούνται για τα σημαντικά γεγονότα στη ζωή του ανθρώπου (γέννηση, ενηλικίωση, γάμος, και θάνατος). Χρησιμοποιούνται επίσης για την ίαση των ασθενών, το κάλεσμα της βροχής και στο χορό που γίνεται για θρησκευτικούς σκοπούς. Πολλοί Αφρικανοί πιστεύουν ότι η μουσική λειτουργεί ως σύνδεσμος με τον κόσμο των «πνευμάτων». Ο καθένας παίζει ενεργό ρόλο στη μουσική ζωή της κοινότητας παίζοντας μουσική, τραγουδώντας ή χορεύοντας. (Αφρικανική μουσική θεωρείται η μουσική των λαών που ζουν νότια της Σαχάρας).
Οι υλικές πηγές για τη μελέτη της αφρικανικής μουσικής ιστορίας περιλαμβάνουν αρχαιολογικά και άλλα αντικείμενα, εικονογραφικές πηγές (ροκ πίνακες, πετρογλυφικά, εικονογραφήσεις βιβλίων, σχέδια, πίνακες ζωγραφικής), προφορικές ιστορικές πηγές, γραπτές πηγές (επιτόπιες καταγραφές ταξιδιωτών, επιγραφές στα αραβικά και σε αφρικανικές και ευρωπαϊκές γλώσσες), μουσικούς συμβολισμούς, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες και κινηματογραφικές ταινίες και βιντεοκασέτες.
Γιορτή της Λίμνης
Συγκεκριμένα,το φεστιβάλ το οποίο παρακολουθούμε στο video πραγματοποιείται συνήθως στα τέλη Μαΐου, αλλά η ακριβής ημερομηνία καθορίζεται μόνο λίγες εβδομάδες πριν, ανάλογα με τη Σελήνη. Ονομάζεται γιορτή της φοράδας, στο Malinke ονομάζεται Dahlamon που κυριολεκτικά σημαίνει «ζυμώνω τη λίμνη».
Με την ευκαιρία αυτή στο Baro, οι Γουινέοι όλων των εθνοτήτων, οι επισκέπτες από γειτονικές χώρες, καθώς και αρκετοί ξένοι τουρίστες που είναι παθιασμένοι με τις παραδόσεις και τη μουσική θα συγχωνευθούν ευχάριστα για μια μέρα και μια νύχτα. Κάθε χρόνο ένας ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος συμμετέχει στα εγκαίνια αυτών των εορτασμών.
Κατά τη διάρκεια της γιορτής της λίμνης, όλοι συναντιούνται στο μικρό ιερό δάσος όπου γίνονται οι όρκοι, περπατώντας γύρω από ένα μεγάλο δέντρο πολλών εκατοντάδων χρόνων και φορώντας στεφάνια από φύλλα στο κεφάλι που θα προστάτευαν και θα έφερναν καλή τύχη όλο το χρόνο. Νεαρά κορίτσια και αγόρια χορεύουν σε ρυθμούς γνωστούς ως «οι ισχυροί χοροί» που ακούγονται μόνο μια φορά το χρόνο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, χιλιάδες άνθρωποι εγκαθίστανται στη λίμνη μετά από το σήμα του «φύλακα» της λίμνης, στην εθνική γλώσσα Maninka «Ka Dala diya» που σημαίνει «ότι η λίμνη είναι καλή». Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν πρόσβαση στη λίμνη. Αυτός ο «φύλακας» είναι μέλος της οικογένειας Καμάρα, μια οικογένεια που έχει αναλάβει την επιτήρηση της λίμνης και η ιδιότητα αυτή έχει περάσει από πατέρα σε γιο από τον 13ο αιώνα.
Περισσότερες πληροφορίες για την γιορτή της λίμνης μπορούμε να βρούμε σε διάφορα άρθρα αλλά και video όπως:
https://cappyphalenphotography.mypixieset.com/fete-de-la-mare/
https://kissiland.wordpress.com/2017/09/06/baro-fish-fete/
https://www.youtube.com/watch?v=MJm_8nVWYFI
https://www.youtube.com/watch?v=s1l6RTS-VNA
Επέλεξα το συγκεκριμένο video γιατί απεικονίζει ακριβώς τους ανθρώπους του Μπαρό, μιας μικρής πόλης στην ανατολική-κεντρική Γουινέα, και μας δίνει μια γεύση από την κουλτούρα του ρυθμού τους. Όπως λένε οι κάτοικοι του Μπαρό, «Tous les choses, c’est du rythme». (“Όλα είναι ρυθμός”).
Μουσική
Τα όργανα τα οποία χρησιμοποιούνται είναι κυρίως ιδιόφωνα (ξυλόφωνο, τύμπανο με σχισμή) και μεμβρανόφωνα (τύμπανα). Το τραγούδι είναι ομαδικό, στο οποίο όμως υπάρχει ένας «κορυφαίος» που τραγουδά και η χορωδία «απαντά». Φαίνεται πως το τραγούδι είναι αυτοσχεδιαστικό, σε αντίθεση με τον χορό κατά τον οποίο οι χορευτές έχουν εξαιρετικό συγχρονισμό παρά τις διαφορές τους ως προς τη σωματική τους διάπλαση αλλά και τον ρουχισμό τους, ο οποίος ποικίλλει ανάλογα με το ρόλο του καθενός στην παράσταση.
Η μουσική μου δίνει την αίσθηση ενός έντονου δυναμισμού και είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσο αρμονικά δένουν μεταξύ τους, ο γλυκός ήχος του ξυλόφωνου με τον πιό «σκληρό» ήχο των τυμπάνων. Οι τραγουδιστές είναι φανερά κεντρικά πρόσωπα καθώς εκτός της φωνής τους, χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους σώματος ως τρόπο έκφρασης και μεταφοράς συναισθημάτων προς το κοινό. Ένα ακόμη στοιχείο που με εντυπωσιάζει είναι ότι όλοι συμμετέχοντες είναι χαμογελαστοί και φαίνεται πραγματικά να διασκεδάζουν και να είναι χαρούμενοι, ίσως και περήφανοι για τη συμμετοχή τους στον εορτασμό. Τέλος ανάμεσα στους συμμετέχοντες είναι και ένα άτομο με εμφανή ιδιαίτερη σωματική διάπλαση, γεγονός που δείχνει πως όλοι ανεξαιρέτως μπορούν να λάβουν μέρος και πως ο πολιτισμός της Αφρικής είναι ίσως πιο προοδευτικός από το πώς εμείς λανθασμένα τον έχουμε στο μυαλό μας.
Μουσικά όργανα
Οι κάτοικοι είναι γνωστοί για τα mvet, μια διασταύρωση ανάμεσα σε ένα σαντούρι και άρπα. Το mvet μπορεί να έχει έως και δεκαπέντε χορδές. Το ημισφαιρικό μέρος αυτού του οργάνου είναι κατασκευασμένο από μπαμπού και οι χορδές συνδέονται στο κέντρο με ίνες. Η μουσική για το mvet είναι γραμμένη σε μια μορφή μουσικής σημειογραφίας που μπορούν να μάθουν μόνο οι μυημένοι της κοινωνίας bebom-mvet. Η μουσική είναι συνήθως κλήση και απόκριση (call and response) με ένα ρεφρέν και τα τύμπανα να εναλλάσσονται. Μουσικοί όπως ο Eyi Moan Ndong έχουν βοηθήσει στη διάδοση των λαϊκών στυλ.
Μια ορχήστρα τριών ή τεσσάρων ατόμων που αποτελείται από κάποιο σύνολο σάντζας, ξυλόφωνου, ντραμς, άρπες, τύμπανα διαφόρων ειδών και εγχόρδων με δοξάρι, συνοδεύει τους πολλούς χορούς στην Ισημερινή Γουινέα, όπως το balélé και το risque ibanga.
Ένα άλλο δημοφιλές όργανο είναι το ταμ-ταμ, ένα ξύλινο κουτί καλυμμένο με δέρμα ζώων. Στο κέντρο του είναι τοποθετημένα πλήκτρα από μπαμπού με ολοκληρωμένες μουσικές κλίμακες. Ένας δεύτερος τύπος tam-tam έχει δύο διαφορετικά επίπεδα μουσικών πλήκτρων. Γενικά, τα ξύλινα μουσικά όργανα είναι διακοσμημένα με εικόνες πανίδας και γεωμετρικά σχέδια. Τα τύμπανα καλύπτονται με δέρματα ζώων ή σχέδια ζώων.
Το video ανταποκρίνεται σε πολλά από τα στοιχεία που δίνονται στο σχολικό μας βιβλίο σχετικά με την αφρικανική μουσική, όπως :
Η αφρικανική μουσική είναι κυρίως πολυρυθμική και πολυφωνική.
Χρησιμοποιείται το ομαδικό τραγούδι σε μορφή αντιφωνίας. Δηλαδή ένας «κορυφαίος» τραγουδιστής και η χορωδία που «απαντά».
Στηρίζεται στον αυτοσχεδιασμό και την αυθόρμητη δημιουργία.
Χρησιμοποιούνται ιδιόφωνα και μεμβρανόφωνα μουσικά όργανα.
Εντυπώσεις
Κατά την διάρκεια της προετοιμασίας της εργασίας μου συγκέντρωσα αρκετές πληροφορίες όχι μόνο γύρω από την αφρικανική μουσική αλλά και για την νοοτροπία και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της Αφρικής. Ταξίδεψα νοητά εκεί, βρέθηκα ανάμεσά τους και ένιωσα σαν να συμμετείχα κι εγώ σε κάποιες από τις τελετές τους ή τις καθημερινές τους ενασχολήσεις. Η ζωή στην Αφρικανική ήπειρο διαφέρει πάρα πολύ από τη δική μας στην Ευρώπη και αυτό είναι που έκανε τη διαδικασία συλλογής πληροφοριών πιο συναρπαστική. Θα ήθελα πάρα πολύ να κατορθώσω να την επισκεφτώ στο μέλλον και σίγουρα οι παρούσες γνώσεις μου θα μου φανούν πολύ χρήσιμες.
Μιλώντας για πληροφορίες, σας παραθέτω κάποιους συνδέσμους που ήταν πολύ βοηθητικοί:
https://thekidshouldseethis.com/post/24883173742
https://delphipages.live/el/διάφορα/african-music
https://el.gov-civ-guarda.pt/african-music
https://en.wikipedia.org/wiki/Music_of_Equatorial_Guinea
http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2300/Mousiki_B-Gymnasiou_html-empl/index2.html
Νιγηρία: Hausa
Π. Ν.-Χ. (Β Εικαστικών), 6 Δεκεμβίου 2021
Βίντεο: Hausa traditional music near Malumfashi
- Περιοχή: Hausa-Malumfashi
- Χρονολογία Βίντεο: ανέβηκε πριν από 9 έτη
- φυλετική ομάδα καλλιτεχνών: Νιγηρία
- Όνομα τραγουδιστή: Sani Dan Indo
- Βιντεογράφος: κάτοικος του χωριού
Εθνοτική ομάδα Hausa
Οι Hausa είναι η μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα στη Δυτική και Κεντρική Αφρική με τη δεύτερη πιο ομιλούμενη γλώσσα μετά τα Αραβικά στην αφρο-ασιατική οικογένεια γλωσσών. Οι Hausa είναι ένας ποικιλόμορφος αλλά πολιτισμικά ομοιογενής λαός που εδρεύει κυρίως στις περιοχές του Σαχελίου και της αραιής σαβάνας του νότιου Νίγηρα και της βόρειας Νιγηρίας αντίστοιχα, που αριθμεί πάνω από 80 εκατομμύρια ανθρώπους με σημαντικά αυτόχθονες πληθυσμούς στο Μπενίν, το Καμερούν, την Ακτή του Ελεφαντοστού, Τσαντ, Σουδάν, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Δημοκρατία του Κονγκό, Τόγκο, Γκάνα, Ερυθραία, Ισημερινή Γουινέα, Γκαμπόν, Σενεγάλη και Γκάμπια.
Οι κοινότητες που μιλούν κυρίως χαούζα, είναι διάσπαρτες σε όλη τη Δυτική Αφρική και στην παραδοσιακή διαδρομή Χατζ βόρεια και ανατολικά διασχίζοντας τη Σαχάρα, με έναν ιδιαίτερα μεγάλο πληθυσμό μέσα και γύρω από την πόλη Agadez. Άλλες Hausa κοινότητες, έχουν επίσης μετακομίσει σε μεγάλες παράκτιες πόλεις της περιοχής όπως το Λάγος, το Port Harcourt, η Άκρα, το Abidjan, το Banjul και το Cotonou καθώς και σε μέρη της Βόρειας Αφρικής όπως η Λιβύη κατά τη διάρκεια των τελευταίων 500 ετών.
Οι Hausa ζουν παραδοσιακά σε μικρά χωριά καθώς και σε προαποικιακές πόλεις και πόλεις όπου καλλιεργούν, εκτρέφουν ζώα (συμπεριλαμβανομένων βοοειδών), καθώς και ασχολούνται με το εμπόριο, τόσο σε τοπικό όσο και σε μεγάλες αποστάσεις σε όλη την Αφρική. Μιλούν τη γλώσσα Hausa, μια αφρο-ασιατική γλώσσα της ομάδας των Τσαντ. Η αριστοκρατία των Hausa είχε ιστορικά αναπτύξει μια κουλτούρα βασισμένη στην ιππασία. Το άλογο εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο κατάστασης της παραδοσιακής αριστοκρατίας στην κοινωνία της Hausa, το άλογο εξακολουθεί να εμφανίζεται στους εορτασμούς της ημέρας του Eid, γνωστοί ως Ranar Sallah (στα αγγλικά: η Ημέρα της Προσευχής). Η πόλη Daura είναι το πολιτιστικό κέντρο του λαού της Hausa. Η πόλη προηγείται όλων των άλλων μεγάλων πόλεων της Hausa σε παράδοση και πολιτισμό.
Το βίντεο
Στο βίντεο εντοπίζουμε το κρουστό djembe, κάποια μικρογραφία του εγχόρδου “kora” και ορισμένα άλλα μεμβρανόφωνα.
Ο Sani Dan Indo, ο άνδρας που τραγουδάει κυρίως, ήταν ένας διάσημος επαγγελματίας που δυστυχώς απεβίωσε το 2016 λόγω ασθένειας. Για τον δεύτερο άνδρα που τραγουδάει δεν έχουμε πληροφορίες. (Για τον ρυθμό του τραγουδιού και τις φορεσιές όσων έλαβαν μέρος στο βίντεο δεν κατάφερα να βρω πληροφορίες.)
Σύνδεσμοι με τις πληροφορίες που με βοήθησαν στην εργασία μου:
http://users.sch.gr/tamvakis/elessons_a_a3.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Hausa_people
https://www.youtube.com/watch?v=1w2kq2PVS_0&ab_channel=warrenhill
Γκάνα, Kumasi: Akan
Τ. Μ. (Β Εικαστικών), 15 Δεκεμβρίου 2021
Βίντεο: Fontomfrom - African Music of Antiquity - Akan, Ghana, West Africa
- Το βίντεο αναφέρεται για την φυλή Akan
- όπου βρίσκεται στην πόλη Kumasi στην Ghana.
- Δημοσιοποιήθηκε στις 22 Οκτωβρίου του 2012 στο Youtube.
- Ο λαός Asante συμπεριλαμβάνοντας την φυλή Akan και το συγκρότημα “Amamreso Agofomma” θρηνούν τον θάνατο του μονάρχη Otumfuo Opoku Ware II.
- Βιντεοσκοπήθηκε από τον Nana Kimati Dinizulu παίκτης κρουστών οργάνων
- το 1999.
Φυλή Akan
Η φυλή Akan ζει κυρίως στις χώρες της σημερινής Γκάνας και Ακτής Ελεφαντοστού. Υποομάδες του λαού των Ακάν περιλαμβάνουν τους: Agona, Akuapem, Akwamu, Akyem, Asante, Bono, Fante, Kwahu, Wassa και Sefwi. Θεωρείται πως οι Ακάν μετανάστευσαν στη σημερινή τους τοποθεσία από την έρημο Σαχάρα και τις περιοχές Σαχέλ της Αφρικής στη δασική περιοχή γύρω στον 11ο αιώνα. Οι Akan ήταν μία φυλή η οποία λόγω των άτυχων συνθηκών μετανάστευε σε αρκετά μέρη περιπλανώμενοι μέχρι την έκρηξη χρυσού στην περιοχή του βασιλείου του Bonoman μεταξύ 12ου και 13ου μ.Χ. αιώνα όπου τους βοήθησε τους επόμενους αιώνες να δημιουργήσουν πολυάριθμα κράτη.
Ο πολιτισμός των Ακάν είναι ένας από τους παραδοσιακούς μητρογραμμικούς πολιτισμούς της Αφρικής. Η τέχνη των Ακάν είναι ευρείας κλίμακας και διάσημη, ειδικά για την παράδοση της κατασκευής βαρών από μπρούτζο χρυσό, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο χύτευσης με χυμένο κερί. Επίσης, ο πολιτισμός των Ακάν έφτασε στη Νότια Αμερική, την Καραϊβική και τη Βόρεια Αμερική. Μερικές από τις πιο σημαντικές μυθολογικές ιστορίες τους ονομάζονται anansesem, κυριολεκτικά σημαίνει «η ιστορία της αράχνης», αλλά με μεταφορική έννοια σημαίνει επίσης «ιστορίες ταξιδιωτών». Αυτές οι “ιστορίες αράχνης” μερικές φορές αναφέρονται και ως nyankomsem: “λόγια ενός θεού του ουρανού”. Οι ιστορίες γενικά, αλλά όχι πάντα, περιστρέφονται γύρω από τον Kwaku Ananse, ένα πνεύμα απατεώνας, που συχνά απεικονίζεται ως αράχνη.
Το βίντεο
Στο συγκεκριμένο βίντεο βλέπουμε τον λαό Asante να θρηνεί τον μονάρχη του Otumfuo Opoku Ware II, ο οποίος διοίκησε από το 1970 έως το 1999, στην κηδεία του η οποία έγινε από την Κυριακή 21 Μαρτίου του 1999 έως την Πέμπτη 25 Μαρτίου του 1999 στα βασιλικό παλάτι του Asante ονόματι Manhyia. Εκεί ο λαός Asante χόρεψε τον χορό και έπαιξε την μουσική που ονομάζονταν Fontomfrom. Στην κηδεία επίσης υπήρχε και το συγκρότημα ‘Amamreso Agofomma’ που έπαιξε μουσική με τα μεμβρανόφωνα τύμπανα που ονομάζονταν επίσης και αυτά Fontomfrom και είναι τύμπανα τύπου Bono σε σχήμα κλεψύδρας και χρησιμοποιούνται για τελετές προς τιμήν αρχηγών ή μοναρχών της φυλής Bono και για την απαγγελία αρχαίων παροιμιών. Επίσης, σχετικά με τον ρυθμό της μουσικής Fontomfrom υπάρχουν αρκετές επαναλήψεις μοτίβων και πολυρρυθμία βέβαια υπήρχαν και φωνές που τραγουδούσαν και κάποιες στιγμές ήταν συγχρονισμένες με τον ρυθμό και άλλες όχι. Βέβαια, στο βίντεο ακουγόντουσαν και άλλα μουσικά όργανα όπως ένα αερόφωνο και ένα άλλο κρουστό τα οποία δεν διακρίνονταν στο βίντεο. Ενδιαφέρουσες ήταν και οι ενδυμασίες των περισσότερων ανθρώπων οι οποίες ήταν μαύρες λόγο πένθους αλλά υπήρχαν και άλλες σε πορτοκαλί χρώμα. Σχετικά με το ότι επέλεξα αυτό το βίντεο ήταν πως μπορούσα εύκολα ακούγοντας την μουσική να μπω στο κλίμα του τότε και έβλεπα πως ήταν το πιο αυθεντικό διότι ήταν ένα βίντεο ως ενθύμηση του γεγονότος.
Επίσης, σχετικά με αρκετές πληροφορίες που βρήκα για το γεγονός προτείνω και τα συγκεκριμένα βίντεο: OTUMFUO OPOKU WARE II FUNERAL, Rare Excerpts - Funeral of Otumfuo Opuku Ware II - Asante People Of Ghana. Προσωπικά, ακούγοντας τον ρυθμό δεν θα τον χαρακτήριζα και ως έναν εύθυμο ήχο και ακούγοντας τα τύμπανα δυνατά μπορούσα μόνο να συγκεντρωθώ μόνο σε αυτά και να νιώσω μια ένταση μέχρι την στιγμή που ακουγόταν το αερόφωνο με μελαγχολικό τρόπο και μπορούσα να αντιληφθώ το συναίσθημα της λύπης.
Τέλος, το βίντεο σχετικά με την μουσική, της ενδυμασίες, τις χορογραφίες, τα έθιμα είχαν αρκετές ομοιότητες με τις πληροφορίες του βιβλίου οι οποίες με βοήθησαν να κατανοήσω περισσότερο το βίντεο. Επίσης, θα ήθελα να αναφερθώ σε μία δυσκολία όπου αντιμετώπισα και ήταν πως δεν μπορούσα να βρω ένα αυθεντικό βίντεο διότι τα περισσότερα ήταν συναυλίες, ηχογραφήσεις, slide show και ακόμη και από ταινίες.
Βασικά Link:
https://en.wikipedia.org/wiki/Fontomfrom
https://en.wikipedia.org/wiki/Opoku_Ware_II
https://en.wikipedia.org/wiki/Akan_people
Δυτική Αφρική: Μαντίνκα
Τ. Σ. (Β Εικαστικών), 14 Δεκεμβρίου 2021
Βίντεο: FOLI -there is no movement without rhythm-
Μουσική της Αφρικής
Το γεγονός ότι σπάνια οι μουσικοί της Δυτικής Αφρικής μιλούν και γράφουν για τη μουσική τους, έχει ελαχιστοποιήσει τις πηγές των γνώσεων του Δυτικού κόσμου για την τόσο σημαντική μουσική αυτής της γωνιάς του πλανήτη. Αυτό λοιπόν που μπορεί εύκολα να πετύχει κανείς είναι το να διαμορφώσει μια επιφανειακή γνώση αρχικά, βασισμένη στις παρακάτω γενικεύσεις:
- Η μουσική έχει λειτουργικό χαρακτήρα και σπάνια μπορεί να νοηθεί αποσπασμένη από τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.
- Ο ρυθμός, συγκρινόμενος με αυτόν του Δυτικού κόσμου, αποτελεί ένα πολύπλοκο πλέγμα ρυθμικών σχημάτων.
- Εκθαμβωτική είναι η ποικιλία των κρουστών οργάνων.
- Η μουσικότητα είναι έμφυτη στο λαό, γι’ αυτό και δύσκολα μπορεί κανείς να διαχωρίσει τους επαγγελματίες μουσικούς από το κοινό.
- Η μουσική βασίζεται περισσότερο στον αυτοσχεδιασμό και λιγότερο στη σημειογραφία.
Λίγα λόγια για την φυλή Μαντίνκα
Οι Μαντίνκα ζουν κυρίως στη Δυτική Αφρική, ιδίως στην Γκάμπια, τη Γουινέα, το Μάλι, τη Σιέρα Λεόνε, την Ακτή του Ελεφαντοστού, την Σενεγάλη, την Μπουρκίνα Φάσο, την Λιβερία, την Γουινέα-Μπισάου, στις περιοχές του Νίγηρα και τη Μαυριτανία. Αν και είναι ευρέως διαδεδομένη ομάδα, οι Μαντίνκα δεν αποτελούν τη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα σε οποιαδήποτε από τις χώρες στις οποίες ζουν, εκτός της Γκάμπια. Οι περισσότεροι ζουν σε δίκτυα οικογενειών σε παραδοσιακά χωριά της υπαίθρου. Τα χωριά των Μαντίνκα είναι αρκετά αυτόνομα και καθοδηγούνται από έναν αρχηγό και την ομάδα των γερόντων. Ζουν σε προφορική κοινωνία και η μάθηση γίνεται συνήθως μέσα από ιστορίες, τραγούδια και παροιμίες.
Περιγραφή του Βίντεο
Η ζωή έχει ρυθμό, κινείται συνεχώς. Η λέξη για το ρυθμό (που χρησιμοποιείται από τις φυλές Malinke) είναι μια λέξη που περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από τύμπανα, χορό ή ήχο. Βρίσκεται σε κάθε μέρος της καθημερινής ζωής. Σε αυτή την ταινία όχι μόνο ακούς και νιώθεις ρυθμό αλλά τον βλέπεις. Είναι ένας εξαιρετικός συνδυασμός εικόνας και ήχου οπου τροφοδοτεί τις αισθήσεις και μας θυμίζει πόσο ουσιαστικός είναι ο ήχος στη ζωή μας !!!!!
Χαρακτηριστικός δίσκος:
Youtube-Music of the Malinke Ηχογραφημένο στη Δυτική Αφρική, 1952. 
Μουσική Φεστιβάλ
Σόλο για τον Σερόν
Ύμνος δοξολογίας στον Αλλάχ
Τύμπανο
Γιορτή της Περιτομής
Χορός των Κυνηγών
Χορός των Γυναικών